Dzidki, czy wiecie, że w świecie zwierząt jest jedyne zwierzę, które osiągnęło nieśmiertelność biologiczną? Mowa oczywiście o Turritopsis nutricula zwanej hydromeduzą. Pomimo tego, że zostały one odkryte już w 1857 roku, dopiero około 100 lat później po raz pierwszy zaobserwowano, jak jeden z osobników odradza się niczym feniks z popiołów. A to wszystko doprowadziło do rozpoczęcia badań nad tym gatunkiem, który prowadzi aż kilka centrów badawczych na świecie.
Przypadek kluczem do odkrycia tajemnicy wiecznego życia
Zdawać by się mogło, że hydromeduzy nie różnią się niczym nadzwyczajnym od swoich krewniaków, tymczasem w latach 90. XX wieku włoski zoolog Fernando Boero z Uniwersytetu Salento dokonał interesującego odkrycia zupełnie przez przypadek. Swoje badania rozpoczął obserwując wspomniany gatunek przez wiele lat w akwarium, ale nie zaobserwowawszy niczego nadzwyczajnego wyjechał na parę lat. Kiedy powrócił, okazało się, że cała woda z akwarium wyparowała. Znalazł szczątki meduzy w zaschniętym błocie i postanowił zbadać je pod mikroskopem. Wyobraźcie sobie, jakie było jego zaskoczenie, kiedy okazało się, że badane przez niego osobniki wcale nie umarły, a… powróciły do stanu larwalnego. Po kolejnych latach badań okazało się, że mogą one po obumarciu powracać do stanu larwalnego (bez rozmnażania się), następnie rosnąć i osiągać dojrzałość, po czym znowu wracają do takiego stanu… i mogą tak robić nieprzerwanie.
Wodny feniks… chociaż nie wstaje z popiołów
W późniejszych latach okazało się, że zachowują taki sam zestaw kodu genetycznego, jednak potrafią osiągnąć jedynie nieśmiertelność biologiczną. Nie potrafią odradzać się po spaleniu czy zjedzeniu przez inne zwierzę, ale okazało się, że są one dosyć odporne na pozbawienie dostępu do wody czy nawet pokrojenie. Ustalono już, że jej cykl odradzania się jest możliwy dzięki zachodzącemu w ich organizmie procesowi trans dyferencjacji, który obserwowany jest w formie częściowej u innych zwierząt – jaszczurek, którym na powrót odrastają ogony, salamandry, którym odrastają kończyny czy też stułbie, które potrafią odtworzyć utracone części ciała. Z początku sądzono, że meduza Turritopsis nutricula wcale się nie odradza, ale rozmnaża przez pączkowanie, jednak dalsze badania wykazały, że to nie rozmnażanie, lecz podleganie samoregeneracji. Meduzy te potrafią odtworzyć nie tylko utracone komórki jeszcze za życia, ale również… całe organy – i to bez przeistaczania się w postać larwalną. Kiedy większość ich ciała zostaje wyniszczona (brakiem dostępu do wody czy poćwiartowaniem) odradza się jako nowy osobnik. Gdyby rozmnażała się przez pączkowanie, wytwarzałaby kilka osobników. Jednak niezależnie od ilości części, na jaki została podzielona odradza się jedynie jeden osobnik z całego ciała – w dodatku o identycznym kodzie genetycznym, zaś po osiągnięciu dojrzałości płciowej wygląda dokładnie tak, jak wyglądała przed uszkodzeniem ciała. Warto tutaj zaznaczyć, że oprócz hydromeduzy, żadne inne zwierzę nie potrafi odtworzyć całego ciała. Jak na razie to jedyny znany gatunek o takich zdolnościach regeneracyjnych.
Turritopsis nutricula byłaby prawdziwą zmorą ZUS-u
Co ciekawe, ponieważ żadna z badanych meduz, które mają możliwość dalszego odradzania się nie przestała tego robić, na razie niemożliwym stało się określenie, jak długo mogą żyć ani ile lat mogą mieć najstarsze znalezione osobniki tego gatunku. Ze względu na przechodzenie przez nie nieustannie resetu życiowego niezależnie od liczby uszkodzeń ich ciał, nie przestały się regenerować. Udowodniono, że osobnik może dokonać regeneracji całego ciała nawet z bardzo małego wycinka. Mało tego – nawet po latach hibernacji w wysuszonym środowisku może wrócić do życia i odradzać się ciągle na nowo. To wszystko spowodowało, że rozpoczęto badania nad lekiem na raka z wykorzystaniem hydromeduzy w nadziei, że dzięki temu będzie możliwe zregenerowanie chorych komórek (samą meduzę poddawano też różnym zakażeniom i po obumarciu zaczynała odradzać się na nowo – z postaci larwalnej).
